Η εξάρτηση από τα κινητά τηλέφωνα και τη χρήση διαδικτύου-Φαινόμενο FOMO

Με την εξέλιξη της τεχνολογίας ο σύγχρονος άνθρωπος έχει γίνει αδιάσπαστο μέρος της. Η συνεχής ενασχόλησή του με τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας ( κινητό τηλέφωνο, ίντερνετ, μέσα κοινωνικής δικτύωσης κ. ο. κ ) , καθιστά πλέον την πληροφόρησή του πιο άμεση, πιο  πλήρη και πιο τέλεια, χωρίς  ωστόσο αυτό, να γίνεται αντιληπτό σε συνειδητό επίπεδο. 

 

Τι γίνεται όμως όταν αυτή η ενασχόληση γίνεται με  έμμονο και παθολογικό τρόπο;

 

Σίγουρα όλοι μας, έχουμε βρεθεί παρέα με άτομα τα οποία αντί να επικοινωνούν με το βλέμμα και τα λόγια τους μαζί μας,  είναι αφοσιωμένα στο κινητό τους, ασχολούνται συνεχώς με το tablet, στέλνουν  φωτογραφίες μέσα από το Facebook ή  κάνουν check-in κοινοποιώντας την όποια προσωπική ή επαγγελματική δραστηριότητά τους. Πολλές φορές τις παραπάνω συμπεριφορές τις παρατηρούμε και στους ίδιους μας τους εαυτούς. Το πρόβλημα αρχίζει να υπάρχει όταν αρχίσουμε και διαπιστώνουμε ότι μας «γεμίζει» πολύ περισσότερο συναισθηματικά, αυτό που βιώνουμε εκείνη τη στιγμή σε εικονικό και όχι σε πραγματικό επίπεδο.  Δηλαδή μπορεί να παρατηρήσουμε στον εαυτό μας το εξής περίεργο: να είμαστε  με παρέα… να περνάμε πολύ ωραία, να έχουμε ακουστική, οπτική, ακόμη και σωματική επαφή με τα υπόλοιπα μέλη, αλλά αυτό  να μην μας ικανοποιεί τόσο όσο η προσοχή που αφιερώνουμε στο  κινητό μας, προσπαθώντας να μη χάσουμε καμία πληροφορία από κλήσεις, μηνύματα, e-mails, κοινοποιήσεις από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ή ειδήσεις από το internet.  Με άλλα λόγια: όταν ο φόβος για την απώλεια της εικονικής πληροφόρησης τείνει να αφαιρέσει την ικανοποίηση του βιώματος της πραγματικής ζωής και να την απορρίψει γιατί είναι πιο ελκυστική…τότε εκεί,  αρχίζει ο εθισμός…

 

Πρόσφατη έρευνα από το Queensland University της Αυστραλίας, επιβεβαίωσε ότι η «εξάρτηση» των ανθρώπων από τα κινητά τους πολύ συχνά οδηγεί σε μια μορφή εθισμού. Η έρευνα έγινε σε κατόχους κινητών τηλεφώνων ηλικίας μέχρι 45 ετών, οι οποίοι όταν αποχωρίστηκαν τη συσκευή τους, εμφάνισαν πολλά παρόμοια συμπτώματα με αυτά του εθισμού στο τσιγάρο, στον τζόγο και στο φαγητό, δηλαδή χαμηλή αυτοεκτίμηση, νευρικότητα και υψηλά επίπεδα στρες. 

 

ΝΟΜΟΦΟΒΙΑ ΚΑΙ  ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ «FOMO»

Η αίσθηση της ανησυχίας που προκαλεί η απουσία του προσωπικού κινητού τηλεφώνου έχει αποδοθεί με τη λέξη «νομοφοβία». Η νομοφοβία προκύπτει από τον αγγλικό όρο no-mobile-phone-phobia. Η «ασθένεια» αυτή είναι ο φόβος αποχωρισμού από το κινητό τηλέφωνο. Αν εξετάσει κανείς το θέμα με αμιγώς επιστημονικά κριτήρια δεν πρόκειται για μια πραγματική φοβία, αλλά ένα πολύ ήπιο στρες, το οποίο συνδέεται με την απουσία του κινητού τηλεφώνου. Σε έρευνα που έγινε στη Μεγ. Βρετανία βρέθηκε ότι το 66% των ερωτηθέντων βιώνει στρες στην προοπτική να μείνει κάποιες ώρες χωρίς κινητό και άρα «πάσχει» από νομοφοβία.  

 

Έχει επίσης παρατηρηθεί πως  η συνεχής και έμμονη απασχόληση με το κινητό τηλέφωνο, το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, βασίζεται πάνω σε ένα άλλο κίνητρο, διαφορετικό από την απλή πληροφόρηση- τον φόβο πως είναι δυνατόν να μείνουν έξω από τις εξελίξεις… μπορεί να χάσουν κάτι… να τους διαφύγει δηλαδή  κάτι σπουδαίο…Η νέα αυτή παθολογική σχέση  με τα τεχνολογικά μέσα, έχει πάρει το όνομα  με το ακρώνυμο FOMO (Fear Of Missing Out), δηλαδή από τον "φόβο ότι κάτι μπορεί να χάσω". Με το πιο πάνω ακρώνυμο περιγράφεται η συνήθεια που δημιούργησε  κάποιος, όπου βρεθεί, ότι κάνει, όπου πάει  στον νου του είναι η μοναδική σκέψη,  να αναζητήσει μέσα από τον υπολογιστή του ή το κινητό του όλες τις δυνατές συνδέσεις που έχει, από το συνηθισμένο μήνυμα e-mail,  μέχρι τις συνδρομές του σε κοινωνικά δίκτυα Facebook, Linkedin , Twitter, Foursquare check-ins, Google+ κ.ά.) και να αφιερώσει αρκετό από τον χρόνο του για να πληροφορηθεί όσο το δυνατό περισσότερα, μόνο και μόνο από τον φόβο μήπως συμβεί κάτι και ο ίδιος να το χάσει. Το φαινόμενο είναι νέο και αφορά αποκλειστικά  νέους και νέες μέχρι τα 40 τους  χρόνια, όπου το κινητό αποτελεί και μέρος του εξωτερικού παρουσιαστικού τους. 

 

ΤΑ ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ  ΤΗΣ ΣΥΝΗΘΕΙΑΣ  «FOMO»

Η «εξάρτηση από τα κινητά» ανήκει στην κατηγορία των «εξαρτήσεων συμπεριφοράς», όπως γενικά αποκαλείται ο εθισμός σε συγκεκριμένες δραστηριότητες -π.χ. φαγητό, κάπνισμα, κ.λπ.- που ενεργοποιούν συναισθήματα όπως η χαρά ή η ευφορία. Έτσι, μια απλή δραστηριότητα -στην προκειμένη περίπτωση η χρήση κινητού- αποκτά ζωτική σημασία και η επανάληψή της αποτελεί επιδίωξη και εμμονή ως κάτι το αναγκαίο. Το πρόβλημα εντείνεται όταν το άτομο επικεντρώνει και κατευθύνει μεγάλο μέρος της συνολικής του ενέργειας, προσοχής και σκέψης στο κινητό. Πιο συγκεκριμένα, όταν το επηρεασμένο άτομο:

• Ελέγχει διαρκώς εάν έχει σήμα

•Ελέγχει διαρκώς για αναπάντητες κλήσεις ή μηνύματα

• Νευριάζει αν κάποιος διακόπτει μια συνομιλία του

• Ασχολείται με το κινητό του σε συναντήσεις στις οποίες το είδος ή το επίπεδο της συνάντησης δεν το επιτρέπουν

• Αντιδρά υπερβολικά όταν του επισημαίνεται ότι κάνει συνεχή χρήση του κινητού

• Μπορεί σε οποιαδήποτε στιγμή μέσα στην καθημερινότητά του ή ακόμη και στις πιο προσωπικές στιγμές του , να διαβάσει, να στείλει μήνυμα, ή να στείλει την άποψη του σε κάποια συζήτηση που γίνεται σε κάποιο blog. 

 

ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΣΥΝΗΘΕΙΑ  FOMO 

Η συνήθεια  κάποιου να ελέγχει συνέχεια τι κάνουν οι άλλοι και να αγωνίζεται  να μην του διαφύγει κάτι,  μπορεί να λάβει διαστάσεις ψυχαναγκαστικού χαρακτήρα, με κίνδυνο την εμφάνιση συμπτωμάτων όπως έντονη ανησυχία, άγχος , έλλειψη ικανοποίησης και έλλειψη ουσιαστικής επαφής στις προσωπικές, επαγγελματικές ή κοινωνικές σχέσεις του ατόμου.

 

Ένας ακόμα στρεσογόνος παράγοντας είναι η διαρκής ενασχόληση του ατόμου με τα κοινωνικά δίκτυα και συγκεκριμένα με δραστηριότητες προβολής, κοινοποίησης, παρουσίασης, αναρτήσεων , αν είναι δυνατόν, δευτερόλεπτα μετά το συμβάν….Η παγίδα σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ότι η ανταπόκριση των διαδικτυακών «φίλων» είναι άμεση κυρίως μέσα από τα likes ή τα διάφορα εικονίδια που αντιπροσωπεύουν ποικίλες συναισθηματικές αντιδράσεις. Όσο περισσότερα likes τόσο μεγαλύτερη ευχαρίστηση νιώθει το εξαρτημένο άτομο. Το πρόβλημα ξεκινά όταν μεγαλύτερη σημασία έχει για το άτομο αν καταφέρνει να φαίνεται ή να δείχνει πως νιώθει καλά, παρά από το αν πραγματικά αισθάνεται καλά με αυτά που κάνει. 

 

Η δε συνεχής παρακολούθηση από το εξαρτημένο άτομο, της ζωής κάποιων άλλων, η σύγκριση με την δική του, και η πιθανή του αδυναμία να ανταποκριθεί σε κάτι με τον ίδιο τρόπο, μπορεί να προκαλέσει αρνητικά αισθήματα όπως ανησυχία, αίσθημα ντροπής , θλίψης, άγχους ή ακόμα και κατάθλιψης. Μέσα από την υπερβολική χρήση του κινητού επίσης , το εξαρτημένο άτομο εθίζεται σε μια «τεχνητή» επαφή με τα άτομα τα οποία συναναστρέφεται, η οποία οδηγεί σε όλο και μεγαλύτερη αίσθηση συναισθηματικής μοναξιάς. 

 

ΑΝΗΣΥΧΗΤΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΕΘΙΣΜΟΥ KAI KAKΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΙΝΗΤΟΥ/INTERNET ΣΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ 

 

Το κινητό τηλέφωνο αποτελεί σήμερα αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των εφήβων, όχι μόνο για να τηλεφωνούν σε φίλους και να ανταλλάσσουν γραπτά μηνύματα, αλλά και για να παίζουν παιχνίδια, να ανεβάζουν φωτογραφίες, να ανταλλάσσουν βίντεο ή να συνδέονται στο διαδίκτυο. Σύμφωνα με αναφορά του αμερικανικού «Pew Internet and American Life Project», είναι τόσο δυνατή η εξάρτηση των εφήβων από το κινητό τους, που τέσσερις στους πέντε δηλώνουν ότι το έχουν κάτω από το μαξιλάρι τους ή δίπλα στο κρεβάτι τους όταν κοιμούνται, είτε για να ανταλλάξουν SMS αργά τη νύχτα, είτε για να ξυπνήσουν χρησιμοποιώντας την ενσωματωμένη λειτουργία αφύπνισης.

 

Η Amanda Lenhart, που ανήκει στην ομάδα των συγγραφέων της παραπάνω αναφοράς, σχολιάζει: «Το κινητό έγινε ένα εργαλείο που τους βοηθάει να ζουν και να καταγράφουν τη ζωή τους». Σύμφωνα με σχετικές επίσης μελέτες, η χρήση κινητών τηλεφώνων προηγμένης τεχνολογίας, καθορίζει πολλές φορές για τους εφήβους, το κοινωνικό status. Ένα επίσης ενδιαφέρον θέμα που αναδεικνύει η αναφορά του έργου « Pew Internet and American Life Project» είναι η αύξηση της συχνότητας γραπτών μηνυμάτων, ως η μεγαλύτερη αλλαγή στην χρήση του κινητού από εφήβους. Μέσα σε μια περίοδο 18 μηνών ο αριθμός των εφήβων που στέλνουν SMS στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής αυξήθηκε από 38% σε 54%. Κατά μέσο όρο κάθε έφηβος ανταλλάσσει 50 μηνύματα την ημέρα ή 1500 το μήνα. Τα κορίτσια ανταλλάσσουν κατά μέσο 80 μηνύματα την ημέρα, ενώ τα αγόρια 30. Να σημειωθεί ότι ένας ενήλικας ανταλλάσσει 10 μηνύματα την ημέρα.

 

Ενδεικτικά, οι χρήστες κινητής τηλεφωνίας είναι περισσότεροι από ένα δισεκατομμύριο διεθνώς, με αυξητικές τάσεις. Όσον αφορά την Ελλάδα, κάθε μέρα δαπανώνται 1,25 εκατομμύρια ευρώ για την αγορά καινούργιου κινητού, ενώ την περασμένη χρονιά πουλήθηκαν 2,8 εκατομμύρια νέες συσκευές . Αξιοσημείωτο φυσικά είναι και το γεγονός ότι ένας στους τρεις χρήστες κινητού ανησυχεί ότι αν χάσει ή χαλάσει το κινητό του, θα «εγκλωβιστεί» μακριά από τους ανθρώπους που τον ενδιαφέρουν.

 

Ανησυχία προκαλεί όμως και η κακή χρήση του κινητού τηλεφώνου από την μερίδα των εφήβων. Δεν είναι λίγες οι φορές που μαθητές διακινούν προκλητικές φωτογραφίες, δικές τους ή συμμαθητών και συμμαθητριών τους. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται «sexting». Πρόκειται για την πράξη αποστολής, λήψης ή διατήρησης μηνυμάτων σεξουαλικού περιεχομένου με φωτογραφικό ή οπτικοακουστικό υλικό είτε μέσω κινητού τηλεφώνου, είτε μέσω άλλου μέσου ψηφιακής τεχνολογίας. Βασική διάκριση ανάμεσα στη διακίνηση πορνογραφικού ή οιονεί πορνογραφικού υλικού και των sexts («υβριδικά σεξομηνύματα») είναι ότι τα υβριδικά «σεξομηνύματα» σε πρώτο επίπεδο διακίνησης, παράγονται και διαδίδονται με τη βούληση του απεικονιζόμενου προσώπου. Ενώ το sexting στα πλαίσια του σχολείου εμφανίζεται περισσότερο μέσα από τη χρήση κινητών τηλεφώνων ωστόσο με τη χρήση του διαδικτύου σε κάθε σύγχρονη συσκευή (κινητά τηλέφωνα, notebooks κ.α.) τα μηνύματα σεξουαλικής απεικόνισης (sexts) δύναται να μεταδίδονται μέσω e-mail αλλά και μέσω ιστοτόπων κοινωνικής δικτύωσης. Όπως προκύπτει από τη μελέτη των Strassberg et al. (2012), σε δείγμα εφήβων στο λύκειο στις Η.Π.Α. περίπου το 20% των συμμετεχόντων αναφέρει ότι έχει στείλει σε άλλους μια δική του φωτογραφία, σεξουαλικού περιεχομένου, ενώ αντίστοιχα το 25% που έχει λάβει αντίστοιχο υλικό, το προώθησε και σε άλλους εφήβους.

 

Μεγάλο ζήτημα αποτελεί και το θέμα της ηλεκτρονικής παρενόχλησης μέσω κινητού τηλεφώνου από εφήβους προς εφήβους, με πολύ σοβαρές επιπτώσεις για τα θύματα. Δυστυχώς, και στην Ελλάδα οι περιπτώσεις εκβιασμού εφήβων με αντάλλαγμα τη μη δημοσίευση προσωπικών τους φωτογραφίες μέσω κινητών τηλεφώνων ή μέσω Διαδικτύου αυξάνονται ημέρα με την ημέρα.

 

ΕΘΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΜΙΚΡΟΤΕΡΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΤΑ ΚΙΝΗΤΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ

Η μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων στα παιδιά και τους εφήβους τα τελευταία χρόνια, έχει καταστήσει τον γονεϊκό έλεγχο δύσκολο. Έτσι το κινητό φάνηκε να λειτουργεί σαν ένα είδος σιγουριάς για τους γονείς ότι μπορούν να επικοινωνήσουν με τα παιδιά τους οποτεδήποτε και από οπουδήποτε. Έτσι, τα τελευταία χρόνια, έχει υπάρξει μια «κανονικοποίηση» στην αγορά κινητών για τα μικρά παιδιά. Το 96% των παιδιών σήμερα, έχει ήδη εξοικειωθεί στην ιδέα του κινητού τηλεφώνου. Από έρευνες σε αναπτυγμένες χώρες , αναφέρονται ότι τα παιδιά στο σχολείο αποκτούν κινητό τηλέφωνο μόνα τους, με χρήματα από το χαρτζιλίκι τους, είτε τους το παρέχουν οι ίδιοι οι γονείς τους. Στη Νορβηγία, ύστερα από την έρευνα, προέκυψε ότι το 100% των παιδιών ηλικίας άνω των 14 ετών είναι κάτοχοι κινητού τηλεφώνου, ενώ εξίσου συγκλονιστικό είναι και το ποσοστό παιδιών κατόχων κινητού τηλεφώνου στο Hong Kong ηλικίας κάτω των 13 ετών, που φτάνει το 25% του συνόλου των χρηστών κινητών τηλεφώνων. Μάλιστα στην συγκεκριμένη έρευνα βρέθηκαν και κάτοχοι παιδιά, ηλικίας μέχρι και 6 ετών. 

 

Ένας πρόσθετος παράγοντας για τη χρήση κινητού από μικρές ηλικίες,  είναι οι ενοχές που οι γονείς αισθάνονται για διάφορους λόγους -π.χ. φορτωμένο ωράριο εργασίας- και που τελικά δεν τους επιτρέπουν να βρίσκονται καθημερινά αρκετή ώρα με το παιδί τους. Ως αποτέλεσμα, με την «εύκολη» απόκτηση πλέον κινητού τηλεφώνου από τους ανήλικους, ο γονιός αποδυναμώθηκε έτσι ώστε να μπορεί να θέσει τα κατάλληλα όρια στη συμπεριφορά και στις απαιτήσεις του παιδιού. 

 

Η συνεχόμενη χρήση του κινητού τηλεφώνου από τόσες μικρές ηλικίες, εγκλωβίζει  και αναγάγει τη συσκευή τηλεφώνου σε μέσο επικοινωνίας και διασκέδασης, με αποτέλεσμα την κατανάλωση ενέργειας που θα έπρεπε να διατίθεται για δραστηριότητες πιο ωφέλιμες και εποικοδομητικές για τα παιδιά και τους νέους όπως το διάβασμα, το παιχνίδι και τις άμεσες διαπροσωπικές επαφές.

 

ΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ  ΤΟΥ ΕΘΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΚΙΝΗΤΟ / ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

Αν αισθάνεστε ότι απειλείστε από το φαινόμενο FOMO τότε:

• Μιλήστε ανοιχτά για την συνήθεια σας σε γνωστούς και φίλους. Η αναγνώριση αυτή αφαιρεί οποιαδήποτε αισθήματα ντροπής και σας κάνει πιο δυνατούς, αφού πλέον σας δεσμεύει απέναντι τους, ότι δεν θα επαναλάβετε την εξαρτητική και ψυχαναγκαστική σας συμπεριφορά στην παρουσία τους.

• Ζητείστε βοήθεια από αγαπημένα σας πρόσωπα να είναι σύμμαχοι και συμπαραστάτες στην προσπάθεια σας.

Συνεννοηθείτε για παράδειγμα, πως σε δημόσιους χώρους, σε γεύματα (εκεί δηλαδή που προηγουμένως εκδηλώνατε την συνήθεια σας αυτή) το κινητό σας ή το tablet θα βρίσκεται στην τσάντα κάποιου και θα σας παραδοθεί μετά το τέλος της συνάντησης. Αν είστε κάπου μόνοι, χωρίς συμμάχους, τότε είτε κλείστε το κινητό σας , είτε βάλτε το στο αθόρυβο, είτε αναποδογυρίστε το για να μην βλέπετε την οθόνη και να σας προκαλεί.

• Εφαρμόστε καθημερινό πρόγραμμα «απελευθέρωσης». Συγκεκριμένες ώρες της ημέρας απαγορεύστε στον εαυτό σας να ασχολείται με το κινητό- ειδικά με την αποστολή μηνυμάτων. Αν είναι ανάγκη μπορείτε να πάρετε κάποιον στο τηλέφωνο. Για να αποσπάσετε την προσοχή σας συμπληρώστε τα κενά ακούγοντας μουσική ή διαβάζοντας ένα βιβλίο.

 

ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΣ ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ

• Είναι καλό να υπάρχει ένας διακριτικός «έλεγχος» -χωρίς τάση επιβολής και χωρίς να γίνεστε αδιάκριτοι- στο κινητό του παιδιού ή του εφήβου

• Καλό είναι ο γονέας να γνωρίζει με ποιους συνομιλεί ή ανταλλάσσει sms το παιδί

• Είναι προτιμότερη η χρήση του καρτοκινητού για τον ανήλικο με διακανονισμό μονάδων χρήσης, παρά η χρήση κινητών τηλεφώνων με σύνδεση. 

• Χρειάζονται αυστηρότερα μέτρα στη χρήση του κινητού στο σχολικό περιβάλλον, καθώς η χρήση του κινητού μέσα στην τάξη, αποτελεί έναν από τους πλέον διασπαστικούς παράγοντες στη μαθησιακή διαδικασία. 

• Οι ίδιοι οι γονείς αλλά και οι εκπαιδευτικοί, πρέπει να κάνουν ορθολογική χρήση του κινητού προκειμένου να αποτελέσουν για τα παιδιά και τους εφήβους υγιή και ασφαλή πρότυπα επικοινωνίας.

 

ΤΕΣΤ:ΠΟΣΟ ΕΘΙΣΜΕΝΟΙ ΕΙΣΤΕ

Αν απαντήσετε με ειλικρίνεια στις πιο κάτω ερωτήσεις μπορείτε να καταλάβετε αν είστε εθισμένοι στη χρήση του κινητού τηλεφώνου και του internet.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:

1. Είστε συνέχεια συνδεδεμένοι στο Internet.;  ΝΑΙ  ΟΧΙ

2. Μόλις κάνετε κάτι  που νομίζετε πως είναι ενδιαφέρον φροντίζετε να το στείλετε  σε δίκτυο  τύπου Facebook ή με e-mail σε γνωστούς και φίλους;.    ΝΑΙ ΟΧΙ

3.Μόλις στείλετε κάτι στο Facebook αναμένετε με αγωνία αν το παρακολούθησαν και πόσοι έχουν κάνει like ; ΝΑΙ ΟΧΙ

4.Οδηγείτε και ελέγχετε συνέχεια τις ενημερώσεις και τα σχόλια στο Facebook ; ΝΑΙ ΟΧΙ

5. Έτυχε ποτέ σε φώτα τροχαίας να βρήκατε ευκαιρία να στείλετε μήνυμα για κάτι που θα μπορούσατε να κάνετε μετά με την ησυχία σας ή να επικοινωνήσετε τηλεφωνικώς; ΝΑΙ ΟΧΙ

6. Κατά τη διάρκεια του φαγητού με την οικογένεια σας έχετε ανοιχτό το...

τάμπλετ/  κινητό και μιλάτε με τους φίλους σας; ΝΑΙ ΟΧΙ

7. Μήπως σας έτυχε να είστε σε επαγγελματική συνάντηση και να διακόψετε για να παρακολουθήσετε κάτι στο κινητό σας, που νομίζετε πως είναι κάτι  πιο σοβαρό από αυτό που κάνετε; ΝΑΙ ΟΧΙ

8. Κάποιο γνωστοί σας έχουν διακοπές στο εξωτερικό και εσείς παρακολουθείτε κάθε τους βήμα, χαρά και λύπη, μέσω του διαδικτύου, σαν να είστε μαζί τους και όχι μόνο, αλλά μοιράζεστε συνεχώς μέσω διαδικτύου με άλλους κοινούς γνωστούς σας τις εμπειρίες τους ; ΝΑΙ ΟΧΙ

9. Έχετε κάνει προσπάθεια απελευθέρωσης ( έστω μείωσης των ωρών απασχόλησης) από την συνήθεια αυτή και αποτύχατε; ΝΑΙ ΟΧΙ

10. Αισθάνεστε πως η κοινωνική σας δικτύωση είναι σημαντικότερη και από τον ίδιο σας τον εαυτό; ΝΑΙ ΟΧΙ

 

Αν έχετε απαντήσει θετικά σε δύο ή περισσότερες ερωτήσεις τότε έχετε  πρόβλημα εθισμού. Εάν δείτε ότι τα παραπάνω μέτρα για την αντιμετώπιση του φαινομένου δεν πέτυχαν, μη διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια από ειδικό.