Παιδική κακοποίηση Φαινόμενο-Προειδοποιητικές Eνδείξεις -Πρόληψη

 

 

 

1. Κακοποίηση παιδιού-ορισμός

Η βία, η κακή μεταχείριση ή η παραμέληση την οποία βιώνει ένα παιδί, αποτελεί η οποιαδήποτε πράξη ή αμέλεια γονέα ή κηδεμόνα (υπεύθυνου για τη φύλαξη παιδιού), η οποία δημιουργεί βλάβη, τραύμα, πόνο, φόβο, απειλή, αίσθημα δυσαρέσκειας, δυσφορίας, αποστροφής ή ενοχής, έχει αρνητική επίδραση στο άτομο που τη δέχεται και μπορεί να καταλήξει σε θάνατο, σε σοβαρή φυσική ή συναισθηματική βλάβη. Η κακοποίηση είναι μια κατάχρηση εξουσίας και παραβίαση της εμπιστοσύνης του παιδιού προς το “σημαντικό άλλον”. Μπορεί να είναι ένα μεμονωμένο γεγονός ή να συμβαίνει κατ’ επανάληψη ή σε κλιμάκωση για μια περίοδο μηνών ή ετών.  Μπορεί επίσης, η μορφή της κακοποίησης, να μεταβάλλεται στη διάρκεια του χρόνου. Στη βιβλιογραφία συναντούμε και τον ορισμό της κακομεταχείρισης (συμπεριλαμβανομένης της βίαιης τιμωρίας), ο οποίος περιλαμβάνει σωματική, σεξουαλική και ψυχολογική/συναισθηματική βία και παραμέληση βρεφών, παιδιών και εφήβων από τους γονείς τους, τους φροντιστές τους και από άλλες μορφές εξουσίας και η οποία τις περισσότερες φορές εκφράζεται στο σπίτι αλλά και σε άλλους χώρους που ζουν παιδιά, όπως σχολεία και ορφανοτροφεία.

 

Τέλος, η παραμέληση, περιλαμβάνεται στον ορισμό της κακοποίησης και ορίζεται ως η αδυναμία κάλυψης των βασικών αναγκών του παιδιού. Μπορεί να είναι:

 

• Φυσική (στέρηση επαρκούς τροφής, ρουχισμού, καταφυγίου, επίβλεψης ή ιατρικής φροντίδας), η οποία μπορεί να οφείλεται σε οικονομική ανέχεια ή να μην υπάρχει προφανές οικονομικό πρόβλημα. Η δεύτερη περίπτωση αποτελεί σαφή παραμέληση.

• Ιατρική (αδυναμία παροχής απαραίτητης φροντίδας για τη σωματική και την ψυχική υγεία)

• Εκπαιδευτική (αδυναμία παροχής εκπαίδευσης / μόρφωσης ή κάλυψης ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών)

• Συναισθηματική παραμέληση (αδιαφορία για τις συναισθηματικές ανάγκες ενός παιδιού όπως η αγάπη, η ασφάλεια και το αίσθημα αξίας, αδυναμία παροχής ψυχολογικής φροντίδας)

Τα είδη της κακοποίησης περιγράφονται αδρομερώς σε τέσσερις κατηγορίες:

●Σωματική κακοποίηση

●Συναισθηματική κακοποίηση

●Παραμέληση

●Σεξουαλική κακοποίηση

 

Βάσει πρόσφατων ερευνών, με την πάροδο των ετών, η συναισθηματική κακοποίηση η συναισθηματική κακοποίηση στην παιδική ηλικία, έχει αυξηθεί σε συχνότητα. Η συναισθηματική ή ψυχολογική βία, περιλαμβάνει την απαγόρευση κινήσεων (στέρηση της ελευθερίας), τον εξευτελισμό, τη δυσφήμιση, υποτίμηση, τον εκφοβισμό, διαχωρισμό, την απόρριψη και άλλες μη σωματικές, μορφές εχθρικής συμπεριφοράς.Οποιαδήποτε από αυτές τις μορφές βίας, εάν απευθύνεται ενάντια σε κορίτσια ή αγόρια εξαιτίας του φύλου ή του γένους τους, μπορεί να συνιστά και έμφυλη βία.

 

Άλλες μορφές συναισθηματικής/ψυχολογικής κακοποίησης, είναι η έκθεση του παιδιού στη βία μεταξύ των συντρόφων(ενδοοικογενειακή βία), το buylling και η βία μεταξύ των παιδιών και των εφήβων.

 

Η βία μεταξύ συντρόφων (ή ενδοοικογενειακή βία) που περιλαμβάνει σωματική, σεξουαλική και συναισθηματική βία από έναν από τους συντρόφους ή από έναν πρώην σύντροφο. Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων,το θύμα βίας είναι η γυναίκα, παρότι έχουν αναφερθεί και περιστατικά βίας από τις γυναίκες προς τους άντρες. Πολύ συχνά, η βία ενάντια στα κορίτσια απαντάται σε γάμους κοριτσιών και σε πρώιμους ή αναγκαστικούς γάμους, στα πλαίσια της πολιτισμικής κουλτούρας των κρατών (ειδικότερα σε υποαναπάπτυκτα κράτη). Η βία μεταξύ συντρόφων στην εφηβεία, πολλές φορές αποκαλείται «βία κατά τη διάρκεια των ραντεβού».

 

Η Βία μεταξύ των παιδιών, των νέων εφήβων ή νέων ενηλίκων,ηλικίας από 10 έως 29 ετών, συμβαίνει συνήθως στα πλαίσια μίας κοινότητας μεταξύ γνωστών και αγνώστων, και περιλαμβάνει bullying και σωματική επίθεση με ή χωρίς τη χρήση όπλων (πυροβόλα όπλα, μαχαίρια, κ.ά.), με ενδεχόμενη εμπλοκή συμμοριών.

 

Το bullying (συμπεριλαμβανομένου και του διαδικτυακού bullying), που σημαίνει ανεπιθύμητη επιθετική συμπεριφορά από ένα παιδί ή από μία ομάδα παιδιών χωρίς στενή συγγενική σχέση (πχ. αδέλφια) ή άλλη συναισθηματική σχέση (πχ. ερωτικοί σύντροφοι) προς ένα άλλο παιδί (θύμα). Το bullying περιλαμβάνει επαναλαμβανόμενη και συστηματική σωματική, ψυχολογική ή κοινωνική έκθεση του θύματος σε βία, κυρίως μέσα στο περιβάλλον του σχολείου αλλά και σε μέρη που συγκεντρώνονται παιδιά και διαδικτυακά

3. Αιτιοπαθογένεια σωματικής, ψυχολογικής και σεξουαλικής έκφρασης της βίας

 

α. Ατομικοί παράγοντες (παράγοντες που αφορούν το ίδιο το άτομο)

Βιολογικά και προσωπικά δεδομένα, όπως το φύλο και η ηλικία ή η έκφραση του φύλου και ο σεξουαλικός προσανατολισμός (ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα) του ατόμου, αποτελούν επιβαρυντικοί παράγοντες στην θυματοποίηση των ατόμων (παιδιών και ενηλίκων). Άτομα με σωματική ανικανότητα ή προβλήματα νοητικής υγείας (νοητική υστέρηση), χρήστες αλκοόλ ή ουσιών καθίστανται πιο ευάλωτα να υποστούν βία σε όλες τις εκφάνσεις της. Τα χαμηλά επίπεδα μόρφωσης – εκπαίδευσης τέλος, το χαμηλό εισόδημα αλλά και το ιστορικό έκθεσης των ατόμων σε βία , καθιστούν ένα άτομο πιο ευάλωτο στην εμφάνιση της βίας.

 

β. Διαπροσωπικοί παράγοντες (παράγοντες που αφορούν στη σχέση του ατόμου με το στενό οικογενειακό και κοινωνικό του περιβάλλον), διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο επίσης, στην εμφάνιση όλων των μορφών βίας. Ανάμεσα σε αυτούς συγκαταλέγονται: Έλλειψη συναισθηματικού δεσμού μεταξύ παιδιών και γονιών ή φροντιστών, η ελλιπής γονική μέριμνα, η δυσλειτουργική οικογένεια σε όλες τις εκφάνσεις της, η συναναστροφή με συνομηλίκους που παραβαίνουν ή εγκληματούν, τα παιδιά-μάρτυρες ενδοοικογενειακής βίας ή βίας μεταξύ των φροντιστών τους, ή οι γάμοι σε νεαρή ηλικία ή καταναγκαστικοί γάμοι, με ευθύνη τους γονείς ή τους φροντιστές των παιδιών/ατόμων είναι επιβαρυντικοί παράγοντες για την εκδήλωση των φαινομένων βίας.

 

γ. Κοινωνικοί παράγοντες και παράγοντες περιοχής ή κοινότητας

Παραδοσιακές κοινωνικές δομές που επιτρέπουν ως “φυσιολογική” την έκφραση της βίας (π.χ πατριαρχικές κοινωνίες ή κοινωνικά στερεότυπα για τα δύο φύλα), καθώς και οι πολιτικές υγείας, οικονομίας, εκπαίδευσης και κοινωνικών παροχών τα οποία ευνοούν τις οικονομικές, κοινωνικές ανισότητες μεταξύ των φύλων, ευνοούν την εκδήλωση των φαινομένων βίας. Τα επακόλουθα μιας πολεμικής σύγκρουσης ή φυσικής καταστροφής, από μόνα τους συνιστούν παράγοντα επικινδυνότητας για την εμφάνιση όλων των μορφών βίας, ειδικότερα απέναντι σε γυναίκες και παιδιά. Άλλοι κοινωνικοί παράγοντες, όπως η αδύναμη διακυβέρνηση των κρατών, η ελλιπής επιβολή της τάξης και του νόμου και η ανεπαρκής ή απούσα κοινωνική προστασία, ευνοούν την εμφάνιση των φαινομένων βίας. Τέλος, τα δεδομένα περιοχής ή κοινότητας, όπως η φτώχεια, η πληθυσμιακή πυκνότητα, η ελλιπής κοινωνική συνοχή, οι μετακινούμενοι πληθυσμοί και η προσβασιμότητα σε αλκοόλ, όπλα ή η διακίνηση των ναρκωτικών, αποτελούν αιτιογενείς παράγοντες για την εμφάνιση φαινομένων βίας. 

 

      4. Σημάδια-ενδείξεις παιδικής   κ ακοποίησης

 

Πώς μπορούμε να αναγνωρίσουμε ένα παιδί το οποίο κακοποιείται σωματικά;

Εάν διακρίνουμε:

• Σημάδια από χτυπήματα ή μελανιές σε σημεία του σώματος που δεν είναι σύνηθες να χτυπά ένα παιδί, πχ. κοιλιά, πρόσωπο

• Σημάδια από εγκαύματα με συγκεκριμένο σχήμα, όπως ας πούμε από καύτρα τσιγάρου

• Παραπονιέται συχνά για πόνους στο σώμα του ή φαίνεται πολλές φορές να έχει σωματικούς πόνους

• Δίνει λογικές και επαρκείς εξηγήσεις όταν τον ρωτούν για τα χτυπήματα στο σώμα του

• Προσπαθεί να κρύψει το σώμα του με μακριά ρούχα ακόμα και όταν έχει ζεστό καιρό

• Είναι το παιδί επιθετικό ή ιδιαίτερα αντιδραστικό

• Φαίνεται να φοβάται τους ενήλικες ή τρομάζει όταν κάποιος πάει να τον ακουμπήσει;

• Έχει χαμηλή απόδοση μαθησιακά ή μεγάλη πτώση στην απόδοση

Τότε, έχουμε αρκετές ενδείξεις ότι το παιδί υφίσταται σωματική κακοποίηση

Eάν διακρίνουμε ότι:

• Το παιδί είναι αποσυρμένο; Μοιάζει να μη διεκδικεί τίποτα ή αντίθετα, είναι υπερβολικά απαιτητικό και επιθετικό

• Έχει αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές

• Υποφέρει συχνά από ψυχοσωματικά συμπτώματα, πχ. πόνο στην κοιλιά ή πονοκέφαλο

• Έχει περίεργες συναισθηματικές αντιδράσεις, δηλαδή τα συναισθήματά του δεν είναι σύντονα με την ψυχική του κατάσταση (π.χ όπως να γελά όταν πονά)

Tότε, έχουμε αρκετές ενδείξεις ότι το παιδί υφίσταται ψυχολογική κακοποίηση

Πώς μπορούμε να αναγνωρίσουμε ότι ένα παιδί παραμελείται;

 

Εάν διακρίνουμε ότι το παιδί:

• Έρχεται συχνά το παιδί στο σχολείο με απεριποίητα, βρώμικα ρούχα,

• ακατάλληλα για το μέγεθός του και/ή τις καιρικές συνθήκες;

• Δεν είναι το ίδιο καθαρό και μυρίζει άσχημα;

• Δεν έρχεται με φαγητό στο σχολείο και μοιάζει να είναι συνέχεια

• πεινασμένο και συχνά να ζητά ή να κλέβει φαγητό;

• Κάνει πολλές απουσίες ή καθυστερεί συχνά να έρθει στο σχολείο;

• Δυσκολεύεται να κάνει σχέσεις με τα άλλα παιδιά (ίσως τον αποφεύγουν λόγω της κακής υγιεινής);

• Έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση;

• Έχει μαθησιακές δυσκολίες;

Τότε, έχουμε αρκετές ενδείξεις ότι το παιδί είναι παραμελημένο

 

Η 6. Η σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) η σεξουαλική κακοποίηση παιδιών περιλαμβάνει τη συμμετοχή ανηλίκου κάτω των 18 ετών σε σεξουαλική δραστηριότητα την οποία δεν κατανοεί πλήρως ή για την οποία δεν είναι σε θέση να συναινέσει ή δεν είναι αναπτυξιακά ώριμο ή παραβιάζει τους νόμους.

 

Η σεξουαλική κακοποίηση περιλαμβάνει δραστηριότητες:

● Με σωματική επαφή

● Χωρίς σωματική επαφή

 

Α) Μερικά παραδείγματα σεξουλικών πράξεων με σωματική δραστηριότητα περιλαμβάνουν:

● Διείσδυση στα γεννητικά όργανα του παιδιού

● Άγγιγμα στα γεννητικά όργανα του παιδιού ή /και στα άλλα ιδιωτικά μέρη του σώματος.

● Εξαναγκασμός ενός παιδιού να αγγίξει τα γεννητικά όργανα κάποιου άλλου ατόμου, ενήλικα ή ανήλικου.

● Εξαναγκασμός ενός παιδιού να παίξει σεξουαλικά παιχνίδια ή να έχει σεξουαλική επαφή, βάζοντας αντικείμενα ή μέρη του σώματος (όπως τα δάχτυλα, τη γλώσσα ή το πέος) μέσα στον κόλπο, στο στόμα ή στον πρωκτό του παιδιού για σεξουαλική ικανοποίηση του θύτη.

● Εξαναγκασμός του παιδιού να συμμετάσχει στην παραγωγή πορνογραφικού υλικού με τη χρήση φωτογραφιών ή και βίντεο

● Πίεση στο παιδί για γυμνή φωτογράφηση

 

Β)Μερικά παραδείγματα σεξουαλικών πράξεων μη σωματικής δραστηριότητας (χωρίς σωματική επαφή ή αγγίγματα) περιλαμβάνουν:

● Έκθεση του παιδιού σε πορνογραφικό υλικό.

● Σκόπιμη έκθεση των γεννητικών οργάνων ενός ενήλικα σε ένα παιδί.

● Φωτογράφιση ενός παιδιού σε σεξουαλικές στάσεις.

● Ενθάρρυνση ή εξαναγκασμός του παιδιού να παρακολουθεί ή να ακούει σεξουαλικές πράξεις.

● Παρακολούθηση, με ανάρμοστο τρόπο, ενός παιδιού, όταν γδύνεται ή όταν κάνει μπάνιο.

● Υπάρχει, επίσης, το σοβαρό και αυξανόμενο πρόβλημα των ανθρώπων που παράγουν και ‘κατεβάζουν’ (download) υλικό παιδικής πορνογραφίας στο διαδίκτυο με σεξουαλικές απεικονίσεις παιδιών (φωτογραφίες ή/και βίντεο).Όποιος παρακολουθεί εικόνες παιδικής κακοποίησης, θεωρείται ωσάν να συμμετέχει στην κακοποίηση του παιδιού.

● Πίεση στο παιδί για εμπλοκή του σε σεξουαλικές δραστηριότητες με

 

Ένα άτομο θεωρείται ποινικά υπεύθυνο εάν αυτό εξαναγκάσει ή προκαλέσει ένα παιδί:

● Σε συμμετοχή σε σεξουαλικές δραστηριότητες.

● Σε εκτέλεση σεξουαλικής πράξης με τρίτο πρόσωπο.

● Να είναι μάρτυρας σεξουαλικών δραστηριοτήτων ή φωτογραφιών.

● Σε συμμετοχή σε πορνογραφικές δραστηριότητες (ζωντανά ή μέσω διαδικτύου).

● Σε συμμετοχή σε παιδική πορνεία.

 

Επίσης, ένα άτομο θεωρείται ποινικά υπεύθυνο εάν:

● Αποκτά / έχει πρόσβαση / διανέμει, διαδίδει ή μεταδίδει / έχει στην κατοχή του υλικό παιδικής πορνογραφίας ή παρέχει πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο απόκτησης τέτοιου υλικού.

● Παρακολουθεί πορνογραφικές παραστάσεις παιδικής πορνογραφίας ζωντανά ή με άλλα μέσα.

● Παραλείπει να καταγγείλει στις αρμόδιες αρχές περίπτωση σεξουαλικής κακοποίησης παιδιού η οποία πέφτει στην αντίληψή του

 

Προειδοποιητικές ενδείξεις σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών

• Εάν διακρίνουμε σε ένα παιδί ότι:

• Δείχνει το παιδί να δυσκολεύεται να περπατήσει ή να καθίσει

• Παραπονιέται για πόνο στην περιοχή των γεννητικών οργάνων

• Εκδηλώνει επιθετικότητα

• Έχει χαμηλή αυτό-εκτίμηση, είναι αποσυρμένο

• Έχει πτώση στη σχολική του επίδοση

• Είναι έντονα μυστικοπαθές

• Έχει γνώσεις για σεξουαλικές πράξεις που δεν είναι συμβατές με την ηλικία του

• Το παιχνίδι του με τα άλλα παιδιά είναι σεξουαλικοποιημένο ή τείνει να συμπεριφέρεται με σεξουαλικοποιημένο τρόπο στους ενήλικες

Τότε έχουμε ισχυρές ενδείξεις ότι το παιδί μπορεί να κακοποιείται σεξουαλικά 

 

7. Προφίλ δράστη

• Οι 9 από τις 10 περιπτώσεις ο δράστης, προέρχεται από το φιλικό ή συγγενικό περιβάλλον

• Έλλειψη αυτοπεποίθησης, μοναχικότητα, φτωχές κοινωνικές και ερωτικές σχέσεις.

• Στο 20% ως 50% εμφανίζει έντονες φαντασιώσεις σχετιζόμενες με το γεγονός πριν τη διάπραξη του αδικήματος.

• Επίσης, συχνά έχει υποστεί ο ίδιος σεξουαλική ή/και ψυχολογική κακοποίηση κατά την παιδική ηλικία.

• Ο ίδιος δεν παραδέχεται πως είναι παιδόφιλος

• Πλαίσιο δικαιολόγησης και εκλογίκευσης της πράξης του: για παράδειγμα, "το θύμα με προκάλεσε", "ήταν μια ευχάριστη διαδικασία για αυτό"κ.ο.κ

• Χειριστικές συμπεριφορές από πλευράς θύτη, όπως: λέει στο παιδί να κρατήσει διάφορα μυστικά, είναι πολύ γενναιόδωρος απέναντι του (δώρα, χατήρια κλπ)

• Είναι παρορμητικός, ενώ μπορεί να πάσχει από διαταραχή της προσωπικότητας, όπως αντικοινωνική διαταραχή (εμπεριέχει ένα ισχυρό μοτίβο έλλειψης σεβασμού και παραβίασης των δικαιωμάτων του άλλου)

• Περνάει περισσότερο χρόνο με μικρά παιδιά

• Μιλάει για το σεξ, μπορεί να δείχνει σχετικές εικόνες ή κάνει προκλητικά αστεία μπροστά σε ένα παιδί

• Αναφέρεται στα ιδιωτικά μέρη του σώματος του παιδιού, χρησιμοποιώντας σεξουαλικούς όρους (π.χ. «δείχνεις πολύ σέξι με αυτό το παντελόνι»)

• Συνήθως, στοχεύει τις «ευάλωτες» οικογένειες και στα πιο μοναχικά παιδιά, προσφέροντάς τους βοήθεια και υποστήριξη

8. Ψυχολογικό προφίλ παιδιών – θυμάτων

• Παιδί με διαίτερα χαμηλή αυτοεκτίμηση, εκδήλωση φόβου και δυσπιστίας κατά τη συναναστροφή του με άλλα πρόσωπα ή παθητικοεπιθετική συμπεριφορά

• Ανασφαλές και εξαρτημένο παιδί το οποίο αδυνατεί να δημιουργήσει σχέσεις εμπιστοσύνης

• Χαμηλές σχολικές επιδόσεις λόγω μαθησιακών δυσκολιών

• Φτωχή συναναστροφή ακόμη και με συνομήλικα ή οικεία πρόσωπα

• Ψυχολογικές διακυμάνσεις: υπερβολική δεκτικότητα μπορεί να διαδεχθεί την υπερβολική απαιτητικότητα ή και το αντίστροφο

• Φυγή, κλοπή ή κακοποίηση ζώων είναι πιθανόν να εκδηλωθούν από ένα παιδί το οποίο κακοποιείται

• Συμπεριφορική αστάθεια: απόσυρση λόγω φόβου για αποτυχία όσο και η άρνηση διαχείρισης νέων καταστάσεων

• Παλινδρόμηση (π.χ.θηλασμός αντίχειρα, στερεοτυπικές κινήσεις) σε προηγούμενα αναπτυξιακά στάδια τα οποία το παιδί έχει κατακτήσει στο παρελθόν αποτελεί επίσης μία ένδειξη για πιθανή κακοποίηση του ατόμου.

• Διαταραχές της διάθεσης όσο και για γενικότερα προβλήματα υγείας (σωματική και συναισθηματική ευαλωτότητα) ακόμη και στην ενήλικη ζωή 

9. Γιατί τα παιδιά σιωπούν

Η μεγαλύτερη δυσκολία στο φαινόμενο της σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών, η μεγαλύτερη πρόκληση των επαγγελματιών ψυχικής υγείας που εργάζονται με παιδιά-θύματα σεξουαλικής κακοποίησης είναι να μπορέσουν τα παιδιά να “σπάσουν¨ την σιωπή τους και να αποκαλύψουν τί τους συμβαίνει.

 Συχνά αυτό είναι δύσκολο για τους παρακάτω λόγους:

• Φτωχή γνώση κατανόησης: συχνά τα παιδιά δεν καταλαβαίνουν εάν αυτό που τους συμβαίνει είναι πράγματι κακό ή να επιλέγουν να θυμούνται μόνο τις στιγμές που δεν κακοποιούνται.

• Κανονικοποίηση της παραβίασης: παρουσιάζεται ως κάτι «φυσιολογικό» από αυτόν ή αυτή που τα κακοποιεί.

• Φτωχό ή ελλιπές λεξιλόγιο: δε βρίσκει τις λέξεις για να περιγράψουν αυτό που του συμβαίνει, μπορεί να μην είναι ακόμη σε ηλικία για να μιλήσει καθαρά ή να έχει το κατάλληλο λεξιλόγιο για να εκφράσει με λόγια αυτό που του συμβαίνει, μπορεί ακόμη και να μην μπορεί να εκφραστεί στα ελληνικά, να είναι ένα παιδί μετανάστης ή πρόσφυγας και τα ελληνικά να είναι για αυτό ξένη γλώσσα.

• Φόβος ότι αυτός που τα κακοποιεί θα το μάθει και θα τους κάνει χειρότερο κακό.

• Ενοχή και ντροπή ότι φταίνε τα ίδια για αυτό που τους συμβαίνει και να νιώθουν ντροπή για αυτό.

• Έλλειψη προσώπων εμπιστοσύνης: Υπάρχουν περιπτώσεις που νιώθουν ότι δεν έχουν κανέναν να μιλήσουν. Νιώθουν ότι δεν μπορούν να εμπιστευτούν κανέναν ή ότι κανένας δε θα τα πιστέψει.

• Απελπισία ή ματαίωση: εάν μίλησε σε κάποιον και δεν το πίστεψε, η ματαίωση της προσπάθειας του να μιλήσει.Το βίωμα αυτό, οδηγεί το παιδί στην απελπισία, αφού νιώθει ότι η κατάσταση που βιώνει είναι αναπόδραστη.

10.Πρόληψη και αντιμετώπιση του φαινομένου: τί μπορούμε να κάνουμε

 

 

Α.Χτίσιμο ισχυρής συναισθηματικής σχέσης με το παιδί

• Παρέχετε αγάπη, στοργή, κατανόηση και καλή επικοινωνία έτσι ώστε το παιδί να μπορεί να σας εμπιστευτεί και να συζητάει ανοιχτά μαζί σας για επιθυμίες, φόβους, προβληματισμούς, ανησυχίες.

• Ο γονέας-πρότυπο: κάθε γονιός αποτελεί σημείο αναφοράς για ένα παιδί, προσφέροντας πρότυπα σύνδεσης, συμπεριφοράς, ηθικής και αξιών: κάθε παιδί που μεγαλώνει με μία μητέρα και έναν πατέρα παρατηρεί και βιώνει καθημερινά τη συντροφική σχέση δύο ανθρώπων, τους ρόλους των φύλων και τις συμπεριφορές τους.

Δημιουργώντας ένα ασφαλές περιβάλλον και βοηθώντας τα παιδιά να αναπτύξουν αυτοπεποίθηση και αυτοέλεγχο, τότε τα παιδιά θωρακίζονται ψυχολογικά και έχουν λιγότερες πιθανότητες να στοχοποιηθούν από κάποιον ενδεχόμενο θύτη.

 

Β. Μέτρα προστασίας, ασφάλειας και σωστής εποπτείας του παιδιού:

Ως ενήλικες, είμαστε υπεύθυνοι για την προστασία, σωματικά ασφάλεια και την εποπτεία των παιδιών μας. Μερικά μέτρα που χρειάζονται για την προστασία των παιδιών αλλά και την πρόληψη του φαινομένου της κακοποίησης είναι:

• Δεν αφήνουμε ένα παιδί ποτέ μόνο του, ή με κάποιον που δεν γνωρίζουμε καλά για πολλές ώρες και χωρίς επίβλεψη.

• Το παιδί πρέπει να μπορεί να μας εκμυστηρευθεί ό,τι του συμβαίνει, ακόμη κι αν αισθάνεται ένοχο. Ακούμε με προσοχή και δεν εκφραζόμαστε αρνητικά ή απορριπτικά αλλά το διερευνούμε.

• Εκπαιδεύουμε το παιδί να διατηρεί την ιδιωτικότητά του στο μπάνιο, όταν ντύνεται ή βγάζει τα ρούχα του και φροντίζουμε να κοιμάται κατά προτίμηση, μόνο του, στο δικό του δωμάτιο.

• Εάν το παιδί αποστρέφεται ή φοβάται κάποιον άνθρωπο και δε θέλει να μείνει μαζί του πρέπει να ελέγξουμε τις πιθανές αιτίες. Η σεξουαλική κακοποίηση είναι μια από αυτές.

• Πρέπει να γνωρίζουμε τους φίλους και τους ανθρώπους που είναι κοντά του.

• Δεν πρέπει να το αφήνουμε να «σερφάρει» στο διαδίκτυο ή να χρησιμοποιεί τον υπολογιστή,το κινητό ή το tablet, χωρίς διακριτική επίβλεψη.

• Διατηρούμε τον έλεγχο αυτών που βλέπει το παιδί στην τηλεόραση ή το βίντεο. Η παρακολούθηση ταινιών και προγραμμάτων με βίαιο ή ακατάλληλο περιεχόμενο μπορεί να τραυματίσει τα μικρά παιδιά.   

Γ. Κοινωνική ευθύνη

  Όλοι μας ως πολίτες, φέρουμε ευθύνη για την προστασία των παιδιών, τη διατήρηση των δικαιωμάτων τους αλλά και την ασφαλή διαβίωσή τους. Η συμμετοχή μας ως πολίτες σε δράσεις και σε ενέργειες που συνδράμουν το “γενικό καλό” της κοινωνίας μας, είναι απαραίτηση για να προλάβουμε τα φαινόμενα βίας. Συγκεκριμένα:

● Συμμετέχετε ως ενεργοί πολίτες: Ζητήστε από τις τοπικές αρχές, τον κλήρο, τις βιβλιοθήκες και τα σχολεία να αναπτύξουν υπηρεσίες για την κάλυψη των αναγκών των υγιών παιδιών και των οικογενειών τους (Σχολές γονέων, ομιλίες από ειδικούς, προγράμματα αγωγής υγείας κ.λ.π)

● Ζητήστε να αναπτυχθούν / συμπεριληφθούν βοηθήματα για τους γονείς στις τοπικές βιβλιοθήκες. Προωθήστε αντίστοιχα προγράμματα στα σχολεία.

● Γίνετε εθελοντές σε ένα τοπικό πρόγραμμα ή δράση πρόληψης της παιδικής κακοποίησης.

● Καταγγείλετε περιστατικά ύποπτα για παιδική κακοποίηση ή παραμέληση. Εάν για κάποιο λόγο υποπτεύεστε ότι κάποιο παιδί κινδυνεύει να τραυματιστεί, έλθετε αμέσως σε επαφή με τις τοπικές αρχές προστασίας του παιδιού ή το αστυνομικό τμήμα της περιοχής σας.

 

10. Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση

 

Πώς η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση μπορεί να προλάβει τη σεξουαλική κακοποίηση;

• Εκπαιδεύει τα παιδιά στην έννοια της «σεξουαλικότητας»: περιλαμβάνει το ανθρώπινο σώμα, τις βιολογικές λειτουργίες της αναπαραγωγής , το φύλο, την ταυτότητα και το ρόλο του φύλου, το σεξουαλικό προσανατολισμό, την ερωτική έλξη, την αγάπη, τις ερωτικές σχέσεις, καθώς και τους πιθανούς κινδύνους που μπορούν να προκύψουν μέσω της σεξουαλικής δραστηριότητας (μετά τα 3 έτη)

• Βοηθά τα παιδιά να αποκτήσουν τις απαιτούμενες δεξιότητες ώστε τα παιδιά να μάθουν τρόπους επικοινωνίας και να λαμβάνουν υπεύθυνα αποφάσεις που αφορούν τη μετέπειτα σεξουαλική ζωή τους.

• Διαβεβαιώνει τα παιδιά ότι για τη σεξουαλική κακοποίηση δε φταίει ΠΟΤΕ το παιδί.

• Ενημερώνει τα παιδιά για τα δικαιώματά τους και τα ενδυναμώνει ώστε να τα προασπίζονται

• Διδάσκει στα παιδιά με ένα θετικό, μη-απειλητικό και πρακτικό τρόπο, πληροφορίες σχετικά με την κακοποίηση.

• Ενισχύει στα παιδιά την πεποίθηση ότι το σώμα τους τούς ανήκει.Διδάσκει στα παιδιά πώς να λένε «όχι».

• Βοηθάει τα παιδιά να αναγνωρίσουν τους ανθρώπους εκείνους στους οποίους μπορούν να απευθυνθούν για βοήθεια.

• Μαθαίνει στα παιδιά να εμπιστεύονται το ένστικτό τους όταν νιώθουν άβολα και να θέτουν ερωτήσεις όταν κάτι τα μπερδεύει ή τα κάνει να νιώθουν περίεργα

Τα παιδιά πρέπει να γνωρίζουν “Τον κανόνα του εσώρουχου”

 

 

 

Τα παιδιά πρέπει να γνωρίζουν ότι:

Τα παιδιά επίσης πρέπει να γνωρίζουν ότι:

 

• Το σώμα μου και το μυαλό μου είναι δικά μου. Οι άλλοι, μικροί και μεγάλοι, πρέπει να σέβονται το δικαίωμά μου αυτό.

• Μπορώ να πω «ΟΧΙ» σε κάποιον που θέλει να με αγγίξει ενώ εγώ δεν το επιθυμώ.

• Πρέπει να λέω «ΟΧΙ» σε κάθε συμπεριφορά που με κάνει να ανησυχώ, να φοβάμαι ή να νιώθω μπερδεμένος.

• Τρέχω μακριά από όποιον με κάνει να φοβηθώ

• Λέω πάντα στους γονείς μου – και στους δύο ή στον ένα από τους δύο ό,τι μου συμβαίνει κυρίως αν με κάνει να νιώθω άσχημα

• Οι γονείς μου και οι δικοί μου άνθρωποι γνωρίζουν πάντα που βρίσκονται και με ποιον.

• Δεν πηγαίνω ποτέ κάπου όπου δεν γνωρίζω και αν μου συμβεί κάτι δεν θα μπορώ να βρω βοήθεια.

• Δεν ακολουθώ ποτέ αγνώστους και δεν πλησιάζω περισσότερο από όσο πρέπει αυτοκίνητα με ανθρώπους που δεν γνωρίζω.

• Βρίσκω πάντα κάποιον που να μπορώ να του έχω εμπιστοσύνη για να με βοηθήσει, όπως οι δάσκαλοί μου.

• Γνωρίζω που πρέπει να απευθυνθώ (π.χ. να τηλεφωνήσω τον αριθμό 1056, από παντού και χωρίς χρήματα για να ζητήσω βοήθεια, συμβουλή και υποστήριξη)

Πού μπορείτε να απευθυνθείτε εάν υποπτευθείτε μια περίπτωση κακοποίησης παιδιού:

 

●Στις τοπικές αρχές , στο Αστυνομικό Τμήμα της περιοχής.

●Σε Υπηρεσίες Πρόνοιας

●Στο Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού

●Στην τηλεφωνική γραμμή SOS «1056»

●Στη Γραμμή Ελίζα 10454

●Σε ΜΚΟ ή άλλους φορείς παιδικής προστασίας

 

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του άρθρου χωρίς την άδεια της συγγραφέως

 

 

●Σεξουαλική κακοποίηση

●Συναισθηματική κακοποίηση

●Παραμέληση

Με την πάροδο των ετών, η συναισθηματική κακοποίηση

στην παιδική ηλικία «έχει αυξηθεί σε συχνότητα».Τα είδη της κακοποίησης

Τέσσερις κατηγορίες περιλαμβάνουν την παιδική

κακομεταχείριση:

●Σωματική κακοποίηση

●Σεξουαλική κακοποίηση

●Συναισθηματική κακοποίηση

●Παραμέληση

Με την πάροδο των ετών, η συναισθηματική κακοποίηση

στην παιδική ηλικία «έχει αυξηθεί σε συχνότητα».Τα είδη της κακοποίησης

Τέσσερις κατηγορίες περιλαμβάνουν την παιδική

κακομεταχείριση:

●Σωματική κακοποίηση

●Σεξουαλική κακοποίηση

●Συναισθηματική κακοποίηση

●Παραμέληση

Με την πάροδο των ετών, η συναισθηματική κακοποίηση

στην παιδική ηλικία «έχει αυξηθεί σε συχνότητα».